MARS'IN SPİRAL KUZEY KUTBU

Her kış,bu gördüğünüz kutup,ince Mars atmosferinden donan ve yaklaşık olarak 1 metre kalınlığa ulaşan yeni bir dış katman geliştiriyor.Bu yeni katman,yıl boyunca varlığını devam ettiren su buzu katmanı üzerinde birikiyor.Başlığın merkezinden aşağı doğru esen ve Mars'ın dönüşünden dolayı girdap oluşturan güçlü rüzgarlar 'Planum Boreum'un' spiral yapısına etki ediyor.Bu görsel 2017 yılının başlarında ESA'nın(Avrupa Uzay Ajansı) Mars Express aracı tarafından alınan çok sayıda görüntü ve NASA'nın Mars Global Surveyor görevi üzerindeki lazer altimetresinden çıkarılan yüksekliklerle oluşturulan bir perspektif mozaiği.Gelecek seneler için planlanan yeni Mars görevleri arasında Mars'a sondaj planlarıyla birlikte İnsight ile geçmiş ve mevcut mikroskobik yaşam izlerini arama planları ile birlikte ExoMars ve Mars 2020 Gezgini bulunuyor.

Görsel : ESA/DLR/FU Berlin; NASA MGS MOLA Bilim Ekibi⠀

NÖTRON YILDIZLARI

Nötron yıldızları,Güneş'in 8 katından daha fazla kütleye sahip olan yıldızın ömrünün sona ermesiyle birlikte gerçekleşen patlamasında doğarlar.Bu küçük ve aşırı yoğun kürelerin bazıları,çoğu da doğum sırasında,saniyede yüzlerce kez hızlıca dönerler.Diğer Nötron yıldızları ise daha yüksek hızlarda dönmektedirler.Nötron yıldızları ayriyetten fazlaca manyetizedir ve manyetik alanların çevrelerindeki gazla etkileşimi yıldızları da yavaşlatabilir,böylece yaşlandıkça yavaşlarlar ve hangi hızla yavaşladıkları,nötron yıldızlarının ne kadar zaman önce oluştuğunun göstergesidir.

M42 : BÜYÜK ORİON NEBULASI

Nebulanın parıldayan gazları koskoca evreni nasıl da aydınlatıyor ! Fotoğrafta da görülen ipliksi yapıların çoğu aslında şok dalgalarıdır.Avcı Nebulası yaklaşık 40 ışık yılı genişlikte ve 1500 ışık yılı mesafededir.Galaksimizde Güneşle beraber aynı spiral kolda yer almaktadır.Avcıda ki Büyük Nebula,ünlü takımyıldızı Avcı'nın (Orion) basitçe belirlenebilen üç yıldız kemerinin hemen altında ve solunda çıplak gözle kolayca bulunabilmektedir.Geçtiğimiz aylarda alınan bu görüntü,nebulanın iki saatlik pozlamasını üç renkte gösteriyor.Atbaşı Nebulası'nı da içeren tüm Avcı Nebulası kompleksi,önümüzdeki 100.000 yılda yavaşca dağılarak kaybolacaklar.

Görsel & Telif : Francesco Battistella 

ATBAŞI NEBULASI

Gökyüzündeki en çok tanıdığımız nebulalardan birisidir.Orion'daki Atbaşı Nebulası,büyük ve karanlık moleküler bulutun bir parçasıdır.Bu sıradışı şekil ilk olarak 19.yüzyılın sonlarında,bir fotoğrafik plaka üzerinde keşfedilmiştir.Fotoğrafta da görülen kırmızı parlama,yakınlarındaki parlak yıldız olan Sigma Orionis tarafından iyonize edilmiş bir hidrojen gazından kaynaklanmaktadır.Göründüğü üzere nebulanın üzerinde ki karanlık ise kalın tozlarından kaynaklanıyor.Ayrıca da Atbaşı'nın boynunun alt kısmı sola doğru bir gölge oluşturuyor.Atbaşı Nebulası'nın tabanındaki parlak noktalar ise henüz oluşmakta olan genç yıldızlardır.Atbaşı Nebulası ile aramızdaki ışık yılı mesafesi ise 1500 ışık yılıdır.

UZAYDA SERBESTÇE UÇMAK ?!

Uzayda serbest uçamak nasıl mı olurdu ? Bruce McCandless ll,uzay mekiği Challenger'ın kargo bölümüne yaklaşık 100 metre mesafede,daha önceki herkesten daha uzakta süzülürken bu hayali yaşıyordu.Burada görülen McCandless uzayda serbest bir şekilde süzülüyor ! McCandless ve Robert Stewart,1984 yılında Uzay Mekiği görevi 41-B sırasında ''bağlanmamış uzay yürüyüşü''gerçekleştirdiler.140 kilogramdan fazla ağırlıklarıyla MMU Dünya'da ağır olsa da diğer her şey gibi yörüngede ağırlığın bir önemi kalmıyor.

KARANLIK MADDE

Maddesel Evrenin büyük bölümünü karanlık madde oluşturur.Karanlık madde kütle çekiminden etkilenebilir fakat hiç elektromanyetik radyasyon çıkarmaz.Peki ya karanlık maddenin varlığı ilk kez nasıl keşfedildi ? Karanlık maddenin varlığı ilk kez Jacobus Kapteyn,ardından Fritz Zwicky ve daha sonra da Vera Rubin tarafından ortaya koyulurken kesin olarak WMAP ve Planck kozmik arkaplan uyduları ile ölçülebilmiştir.Karanlık maddenin normal madde üzerindeki baskınlığı düşünüldüğünde bu maddenin ne olduğu bilmiyor oluşumuz epey kötü.En iyi tahminimiz ise karanlık maddenin,WIMP'ler (zayıf etkileşen kütleli parçacıklar) adı verilen,tuhaf atom altı parçacıklardan meydana geldiği.Fizikçiler ve astrofizikçiler,hem yeryüzünde hem de uzayda telaş içinde WIMP'lerin işaretlerini aramaktadırlar.Astrofizikçiler yakın zamanda galaksi kümelerinin X-ışın spekterumlarında ,normal maddeden hiçbir çizginin olmaması gereken bir enerji seviyesinde,beklenmedik bir özellik veya emisyon çizgisi tanımlayarak büyük bir heyecan yarattılar.Astrofizikçiler bu özelliğin özel bir karanlık madde parçacığı türü tarafından üretilmiş olabileceği öne sürdü.Ancak Perseus Kümesi'nin Hitomi gözlemevi üzerindeki Yumuşak X-ışın Spektrometresi ile yapılan daha yüksek çözünürlüklü heyecan da sona erdi.Peki bu,bu karanlık madde modelinin tabutuna çakılan son çivi miydi ? Perseus kümesinin X-ışın emisyonunun,Chandara X-ışın Gözlemevi ve XMM-Newton-X-ışın Gözlemevi'nin verileri kullanılarak yapılan yeni bir analizi de yeni bir çözüm yolu işaret ediyor olabilir.Chandara ve XMM verileri,muhtemel emisyona ilave olarak,Perseus kümesindeki süper,dev karadeliğin yakınlarında,karanlık maddenin tam da doğru enerjisinde karanlık madde X-ışınlarının soğrulmasının da olabileceğini gösteriyor.Bu soğurulmanın Hitomi spekterumundaki zayıflıktan sorumlu olabileceği de öne sürülmekte.

Kaynak : NASA/CXO/Oxford University/J.Conlon et al.

GALAKSİLER ÇARPIŞTIĞINDA NE OLUR ?

İki galaksinin çarpışımı ile beraber yıldızlar galaksinin dışına savrulur,bazı yıldızlar ise büyük,devasa karadeliklerin arasında kalarak yok olurlar.Çarpışan her iki galaksinin de yapısı bozulur ve tek bir yapı haline dönerler.Peki yakın zamanda bizi böyle bir şey bekliyor mu ? Cevabı ise : Evet,çok yakın zamanda bizi böyle bir çarpışma bekliyor.Samanyolu Galaksisi bize en yakın ve spiral bir galaksi olan Andromeda Galaksisi ile çarpışma yönünde.Önümüzde ki birkaç milyar yıl içerisinde aynı zamanda yerel galaksi grubundaki en büyük iki galaksi bir araya gelecek.Her iki galakside bir araya geldiğinde narin spiral yapıları bozulacak ve tek bir devasa eliptik galaksi oluşacak.

RCW 114: SUNAK’TA BİR EJDERHANIN KALBİ

Büyük ve görkemli bir şekilde olan kozmik bulut görmektesiniz.Uzayda kapladığı yer ise yaklaşık olarak 7 derece ya da 14 dolunay yer kaplıyor.Aslen RCW 114,süpernovadan kalanlar olarak tanımlanıyor.Fotoğrafta görülen,dev bir yıldızın patlamasının ardından hala genişlemekte olan dalga çevredeki ortamı süpürdükçe ortaya çıkmakta.Oradan Dünya'ya olan uzaklıkta 600 ışık yılı olarak tahmin ediliyor.Yaşanan süpernova patlamasının ışığı Dünya'ya 20.000 yıl önce ulaşmış olabilir.Yakın zamanda da bir nötron yıldızı ya da pulsar, yıldız çekirdeğinin çökmüş artıkları olarak tanımlandı.

Görsel & Telif : Andrew Campbell