Apollo 1

APOLLO 1

27 Ocak 1967 'de bir ön uçuş testi sırasında Cape Kennedy'deki fırlatma rampasına çarptı. Bu Apollo' nun ilk uçuşu olacaktı ve 21 Şubat 1967 'de bu modülün fırlatılması planlandı. Astronotlar Virgil Grissom, Edward White ve Roger Chaffee komuta modülünde oluşan ani bir yangın sonucu hayatlarını kaybettiler.Yangının incelenmesi , Apollo modüllerinin kapsamlı bir şekilde yeniden çalıştırılmaları ve NASA yetkilileri olayı açıklığa kavuşturana kadar, uçuş planları ertelendi. Saturn IB programları yaklaşık bir yıl için askıya alındı ve son tasarım olan AS-204 fırlatma aracı bir ay modülü taşıdı.

(Apollo 1-7 arasındaki uçuçların hiçbiri tamamlanamadı ve Apollo 1-5 'te planlanan uçuşlar başlatılamadı. Apollo 6 uçuşunda ise motorlar erken kapatıldığından dolayı yeniden başlatılamadı.)

Bu yazı yazılırken NASA 'nın ana sitesinden yararlanılmıştır.

Uzayda Astronotların Yaşadığı Sorunların Devamı...



Uzayda uzun süre kalanların ve özellikle Ay’a inmiş olanların, daha sonraları önemli sağlık sorunları yaşadıkları biliniyor. Ay’a gitmiş olan astronotların, henüz uzaya çıkmamış astronotlara oranla kardiyovasküler rahatsızlıklar nedeniyle ölme riskinin 4,8 kat fazla olduğu açıklandı. ABD’de 2016 yılında Profesör M. D. Delp ve ekibi tarafından yayımlanan bilimsel makale, astronotların Ay’da Dünya’ya oranla aşırı derecede radyasyona maruz kaldıkları için kalp sorunları yaşadıklarını gösterdi. Araştırmacılar; Ay’a gitmiş olan astronotların yüzde 43’ü kalp damar sorunları nedeniyle öldüğü halde, uzay araçlarıyla Dünya’nın yörüngesinde dönmüş olanların yüzde 11’inin benzeri nedenlerle öldüğünü belirtti.

Hiç uzaya çıkmamış astronotlarda ise kalp damar sorunları nedeniyle ölenlerin oranının sadece yüzde 9 olduğu açıklandı. Dünya çevresinde alçak yörüngelerde dolaşmış olan astronotların, Dünya’nın koruyucu magnetosferi sayesinde çok az radyasyona maruz kaldıkları için kalp damar sistemlerinin fazla zarar görmediği belirlendi. Mars’a gidecek astronotların, derin uzay denilen ve aşırı radyasyonun olduğu bölgelerde sağlık sorunlarıyla karşılaşmamaları için çalışmalar yapılıyor.

Diğer sağlık sorunları

Vücuttaki lenfositlerin bir alt kümesini oluşturan T-hücreleri, bağışıklık sistemi için çok önemlidir. Uzayda, T-hücrelerinin üretimi azalır ve var olanlar da enfeksiyonla mücadelede güçsüz kalır. Bu nedenle, astronotlar uzayda enfeksiyonlara karşı oldukça korumasız olurlar. ABD’de 2013’te yapılan bir çalışma; Uzay İstasyonu’nda mikropların uzaya adapte olduğunu ve hızla çoğalarak tehlike oluşturduklarını gösterdi. Uzayda birkaç ay kalan astronotlarda kemik erimesi görülür. Dünya’ya döndükten sonra kemik yoğunluğunun normal düzeye çıkması 2-3 yıl sürer. Kemik erimesi, dokulardaki kalsiyum seviyesinin artmasına ve böbrek sorunlarına neden olabilmektedir. Astronotlar, uzayda kaslarını yeterince çalıştıramadıkları için kas kaybı da yaşarlar. Uzayda astronotların önemli bir kısmı, görme bozukluğu yaşamaktadır. Dünya’ya dönen astronotlarda katarakt olma oranı da yüksektir. NASA’nın yaptırdığı bir araştırma, astronotların beyninin radyasyondan zarar gördüğünü ve Alzheimer’a yakalanmalarının hızlandığını gösterdi. Uzaydan dönenlerin yüzde 67’sinin bel ağrısı yaşamasına, omurlar arasındaki disklerin şişmesinin neden olduğu sanılıyordu. San Diego Üniversitesi’nde 2016’da yapılan MR çalışması, astronotların omurlarındaki disklerin değişime uğramadığını ama omurgalarını çevreleyen kaslarda yüzde 19 oranında incelme olduğunu gösterdi. Uzayda astronotların çoğu uyku ilacı alır ancak yine de 8 saat uyuyamazlar. Uzay İstasyonu’nda astronotların sağlığı yakından izlenir ve gerektiğinde portatif ultrason cihazıyla sorunun ne olduğu araştırılır.
Sağlık kontrol sonuçları Dünya’daki uzman doktorlarca incelenir ve onların kararına göre hareket edilir. Uzayda tedavi edilemeyen astronotlar, uzay araçlarındaki görev süreleri dolmadan önce Dünya’ya geri getirilir. Uzay İstasyonu’nda bir astronotun ameliyat edilmesi gerektiğinde, onu 3,5 saat içinde Dünya’ya getirmek mümkündür. Mars veya diğer gezegenlere gidecek astronotlara, Dünya’dakiyle aynı düzeyde sağlık hizmeti vermek günümüz teknolojisiyle mümkün görünmüyor. Tüm bu sağlık sorunları için bazı çözümler üretildi ancak teknoloji geliştikçe astronotların sağlıklı olarak yıllarca uzayda kalabileceğine inanılıyor.






                                                                                                       M. ALYA HOTAMIŞ

Astronotarların Uzayda Yaşadığı Sorunlar


1 Islanan eşyalarını sıkmak eziyet olabiliyor

2. Tırnak keserken kaçan tırnağı evdeki gibi düştüğü yerde bulamayabiliyorlar.

3. Ekmek kırıntılarıyla uğraşmamak adına lavaş tarzı ekmek tüketmek zorunda kalabiliyorlar.
4. Dişlerini  fırçalarken ağzındaki diş macunundan kurtulmanın tek yolu onu yutmak oluyor.
5. Astronotların sürekli mideleri bulanabileceğinden, kendileri için kusmuğun tamamını kontrol altında tutan özel poşetleri kullanmak zorunda kalıyorlar.
6. Saçlarını keserken su kullanamayacakları için tıraş sırasında saçlarını bir arada tutacak bir krem kullanmak zorunda kalıyorlar.

7. Saç tıraşı olurken kullandıkları makinede dökülen saçları çekecek bir vakum hortumu olması gerekiyor.
8. Sebze yemek isteyince sadece kurutulmuş ve havası alınmış poşetlerde gelen sebzelerden yiyebiliyorlar. Rehidrasyon (sıvı ve tuz kaybının giderilmesi) makinesinden geçirmeleri d gerekiyor.
9. Tatlılar genelde puding şeklinde poşetlenmiş şekilde geliyor. 
10. Ellerini yıkamak için önceden paketlenmiş sabunlu su poşetlerini kullanmak zorunda kalıyorlar.

11. Öyle her yerde uyuyamıyorlar. Uyumak için özel tulumunu giyip uyku kabinine girmeleri gerekiyor.
12. Ağladığında göz yaşları yüzlerinde birikiyor.Ve bu onlar için çok zor olmaktadır.


Sağlık sorunları hakkında yazı gelecektir..


                                                                                  
                                                                                                           M.ALYA HOTAMIŞ

                                 UZAYDA YAŞAM

    Astronotlar uzayda en az 2 saat spor yapmak zorundalar. Çünkü uzayda yer çekimi olmadığından ayak kullanmaya gerek yoktur. Eskiden kozmonotlar,astronotlar ve taykonotlar uzayda spor yapmadıkları için kısa süreli yürüyememe ve cam kemik hastalığı gibi hastalıklara yakalandılar. Bunun için önce hamster çarkına benzeyen ve ayak çalıştırmaya yarayan aletler geliştirdiler. Günümüzde ise modern koşu bantları kullanılmakta.

     Astronotlar banyo yapmak için üzerilerine bir makine ile sabunlu su sıkıp bir bez ile silerler. Uzayda toz toprak yoktur ancak terledikleri için banyo yapmaları gerekir.

     Astronotlar bir yere çarpmamak için kendilerini bağlayarak, ve çok yer kaplamaması için dik uyurlar ancak uzayda merkez olmadığından hissiyat açısından bir şey değişmez.

     Uzayda ağır şeyleri bir parmağımızla bile itebiliriz ancak iterken ayağımızla ve ya elimiz ile tutunmamız gerekir çünkü uzayda etki tepki kanunu vardır. Yani biz birini itiyorsak bizde kilomuz ve itme gücümüzle orantılı olarak ittiğimiz yerin tersine gideriz.

      Astronotlar genelde kurutulmuş ve vakumlanarak paketlenmiş ürünler yerler ve idrarları arıtılarak içme suyu olarak yeniden içilir.

     Astronotlar tuvalette kendilerini bağlarlar ve bu tuvaletler dışkıları vakumlar.

 

ULUSLAR ARSI UZAY İSTASYONU [ISS] İN DEVAMI...

4-] Uluslararası Uzay İstasyonun da 2 adet tuvalet bulunmaktadır. Bu tuvaletlere bırakılan idrar tekrar arıtılarak içme suyu olarak kullanılır. Dışkılar ise tuvaletlerin vakumlu sistemleri sayesinde kolayca paketlenir ve atılır.

5-] UUİ’deki Astronotlar günde 3 öğün yemek yerler. Bu yiyecekler genelde kuru gıda olmaktadır ve yer çekimi olmadığından dağılmaması ve bozulmaması adına ambalaj içerisindedir. Yani gıdalar kullan at şeklindedir. Kullanıldıktan sonra ambalajlar düzgün bir şekilde muhafaza edilmelidir. Gıdalar çeşidine göre farklı şekilde hazırlanmaktadır. Tuz ve baharat gibi malzemeler ise hava kanallarını tıkayabileceğinden ve astronotların gözüne, burnuna kaçabileceğinden sıvı formdadır. Sıvı ihtiyacı ise pipet yardımıyla giderilmektedir.

6-] Özel odalarda tulumlar eşliğinde uyumaktadırlar. Odalar sadece bir astronotun sığabileceği şekilde tasarlanmıştır. Yer çekimi olmadığından astronotlar uyku sırasında sağa sola çarpabilir ve uykuları kaçmakla birlikte yaralanabilirler. Bunun için tulum içerisinde uyurlar. UUİ’de uyumak çok zahmetli olduğundan her 5 astronottan 4 ü uyku ilacı sayesinde zar zor uyuyabilmektedir. Astronotların standart uyku süresi 8 saattir. Astronotlar tarafından uyku sırasında sık sık kabuslar görüldüğü bildirilmiştir.




7-] Uluslararası Uzay İstasyonun da Astronotlar günde yaklaşık 2 saat spor yapmak zorundadır. Eğer spor yapmazlarsa yer çekimi olmadığından dolayı kaslar yumuşar, zayıflar ve kas kayıpları meydana gelir. Fakat bildiğimiz gibi ağırlık kaldırmazlar. Çünkü uzayda yer çekimi yoktur. Bu sebepten ötürü istasyonda  özel egzersiz aletleri bulunmaktadır.




8-] Astronotlar UUİ’de günde 16 gün doğumu 16 da gün batımına tanık olur. İstasyonun hızı saatte yaklaşık 27.600 kilometredir. İstasyonun Dünya etrafındaki tur sayısı yüz binin üzerindedir. Dünya etrafındaki bir turunu yaklaşık 93 dakikada tamamlamaktadır.

9-] Astronotlar, yoğun ve stresli işler sonucunda biraz eğlenceye ihtiyaç duyarlar. Bunun için belirli boş zamanları mevcuttur. Bu zaman zarfında oyun oynayabilir, müzik dinleyebilir, kitap okuyabilir, aileleriyle iletişim kurabilirler. Ek olarak bolca pencere bulunduğu için sık sık istasyondan çevreyi, gün doğumunu/batımını izleyebilirler.

10-] Dünyaya en yakın uzaklığı 392 kilometre en uzak olduğu mesafe ise 406 kilometredir. Yani Dünya’nın alt yörüngesinde dolanmaktadır. (Alçak Dünya Yörüngesi)

      SON...  

                                                                                                                   M. ALYA HOTAMIŞ

                                                                                                                     

ULUSLAR ARASI UZAY İSTASYONU [UUİ]  [ISS]

ULUSLAR ARASI UZAY İSTASYONU [ISS]

1] Uluslar arası uzay istasyonu tam olarak 16 ülke tarafından inşa edilmiştir.Bu ülkeler sırasıyla ABD, Rusya, Kanada, Japonya, Belçika, Brezilya, Danimarka, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Norveç, İspanya, İsveç, İsviçre ve Birleşik Krallık tır. İnşa eden ülkeler arasında Türkiye yoktur.

2] Uluslar arası uzay istasyonunun genişliği 109 metredir.yaşanılabilir alan ise 837 m3 tür.ayrıca şu ana kadar yapılmış en pahalı yapıdır.Maliyeti yaklaşık olarak 150 milyar dolar tutmuştur.

3] İstasyondaki astronotların temel görevlerinden bazıları -Arızaları kontrol etmek,istasyon dışında yürüyüşler yapmak,yer çekimsiz ortamda deneyler yapmak,sistemlerin çalışıp çalışmadığını kontrol etmek,günlük rutin işler sürdürmek ve sağlıklarına dikkat etmek.


       4. madde gelicek...   
                                                           BİTMEDİ...

                                                                                                            M. ALYA HOTAMIŞ

Apollo 11

APOLLO 11

Apollo programları Ay'ı keşfetmek için yapılan Ay'a astronot gönderme programlarıdır. Ama tüm bu programlar arasında Apollo 11'in farklı bir yeri vardır. Çünkü Apollo 11 aya ayak basılan ilk Apollo programıdır. Bu programın astronotları Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collins' tir. Neil Armstrong komutan, Michael Collins komuta modülü pilotu ve Buzz Aldrin'de Ay modülü pilotluğu görevini üstlenmiştir. Ama burada tabi ki Michael Collins' in yaşadığı büyük yanlızlığı atlamamak gerekir. Neil Armstrong ve Buzz Aldrin Ay'da araştırmalar yaparken, Michael Collins 21 saatini komuta modülünde yalnız geçirmiştir. Üstelik bu 21 saatin 48 dakikasını NASA ile iletişimi kopuk bir halde geçirmiştir. Dünya'ya dönüşte ise astronotlar paraşütlerle Büyük Okyanus'a düşmüş ve Ay'dan tehlikeli mikroorganizmalar getirebilecekleri gerekçesi ile 21 gün karantina altında tutulmuşlardır.